Stel je voor: je fietst door het rustieke Veluwse landschap, stopt bij een eeuwenoude molen en richt je smartphone op de locatie. Plotseling hoor je de molenaar zijn verhaal vertellen en daarna kun je ook de techniek van de molen in 3D bekijken. 'Rondje van de Molen' is een innovatief toeristisch project dat sinds 9 mei 2025 beschikbaar is voor bezoekers van de Noord-Veluwe.
Rondje van de Molen: fietsroutes met digitale beleving
Waar technologie en erfgoed samenkomen
"Dit is het nieuwe toerisme," zegt Agnes Jeths enthousiast. Als projectcoördinator bij Stichting Promotie gemeente Epe is zij één van de drijvende krachten achter dit ambitieuze project dat zes gemeenten verbindt: Epe, Heerde, Hattem, Oldebroek, Elburg en Voorst. "Wat we hier doen zie je in Nederland nog weinig: we gebruiken moderne technologie om eeuwenoude ambachten en erfgoed tot leven te brengen."
Het concept is even eenvoudig als vernieuwend: vier zorgvuldig uitgestippelde fietsroutes van elk ongeveer 50 kilometer, waarbij bezoekers op specifieke locaties via hun smartphone toegang krijgen tot een rijk palet aan digitale content. Met een koptelefoon op worden fietsers op sleeptouw genomen door een lokale 'gids' die hen via audio, video en zelfs augmented reality meeneemt in de verhalen en geschiedenis van de molens en het omringende landschap.
"Deze routes zijn echt niet zomaar een paar traditionele knooppunten die je aan elkaar trapt," legt Jeths uit. "Het zijn belevingsroutes waarbij je op je mobiel langs allemaal knooppunten fietst en bij elke stop iets bijzonders kunt beleven. En dat op een originele manier."
"Dit is het nieuwe toerisme. We gebruiken moderne technologie om eeuwenoude ambachten en erfgoed tot leven te brengen."
Vier routes, vier thema's, één concept
Hoewel molens de rode draad vormen door alle routes, heeft elke tocht zijn eigen unieke invalshoek en thema:
Waterroute (40 km) in Heerde wordt begeleid door Patricia Jobse, lokale ondernemer en eigenaar van een eetwinkel in de Watermolen van Volkers. Zij neemt fietsers mee langs de mooiste plekjes in de waterrijke omgeving van Heerde, van de Hoogwatergeul tot historische molens langs de IJssel. De route voert door bossen, langs de rivier en vele dijken, met onderweg mogelijkheden om streekproducten te proeven.
Broodroute (56 km) door Elburg, Hattem en Oldebroek heeft als gids molenaar Wim, werkzaam op molen de Hoop in Oldebroek. De route leidt langs aanwezige en verdwenen molens, akkervelden, lokale bakkerijen en het Nederlands Bakkerijmuseum. Met behulp van augmented reality kunnen bezoekers op sommige locaties verdwenen molens virtueel terugplaatsen in het landschap.
Sprengenroute (51 km) in Epe en Vaassen wordt verteld door Ramon Kroes, die op 22-jarige leeftijd een van de jongste molenaars van Nederland is. Hij vertelt persoonlijk hoe hij vanaf zijn twaalfde bij de molen begon te helpen en neemt fietsers mee langs de karakteristieke sprengen en beken van de oostelijke Veluwe.
Bierroute (49km) in Twello en Voorst heeft als gids Janine, die bezoekers meeneemt langs de vijf historische korenmolens van de gemeente Voorst, lokale brouwerijen en boerderijen met streekproducten. Deze route vertelt het verhaal hoe oude molens een nieuwe rol vinden in de opkomende lokale voedsel- en biercultuur.
"In elke route gidst een echte Veluwse 'local' je langs aaibare molens, boerderijwinkels en fotogenieke plekken," vertelt Jeths. "Via je telefoon krijg je de verhalen te horen op de plek waar je bent gestopt, en onderweg kun je tijdens openingstijden op diverse plekken de streekproducten proeven waarover wordt verteld."
Van idee naar werkelijkheid
Het idee voor Rondje van de Molen ontstond uit een observatie: in het gebied van de deelnemende gemeenten liggen zo'n 25 verschillende typen molens die allemaal een eigen verhaal te vertellen hebben, maar deze verhalen waren niet met elkaar verbonden. Bovendien waren veel van deze molens in hun voortbestaan bedreigd door oplopende onderhoudskosten, dalende vrijwilligersaantallen en krimpende subsidiebijdragen.
"Enkele molenorganisaties die we benaderd hebben, ontvingen het idee enthousiast," vertelt Jeths. "Ze zien de kosten voor onderhoud oplopen en het aantal vrijwilligers dalen. Ook de subsidiebijdragen staan onder druk. Meer bekendheid en ondersteuning in de activiteiten en promotie kan ervoor zorgen dat het tij keert."
Het project heeft meerdere doelen: het creëren van een extra attractie voor toeristen en bezoekers, het promoten van molens als onderdeel van de regionale identiteit, het bieden van erfgoedbeleving en -educatie, het genereren van extra inkomsten voor molenstichtingen, en het spreiden van toeristen naar gebieden die nog geen recreatiedruk kennen.
"De Veluwe was al hip en happening," legt Jeths uit. "Door corona - toen wandelen en fietsen een boost kregen en we vakantie in eigen land herontdekten - is dat alleen maar toegenomen. De bossen zitten vol. Met deze nieuwe fietstochten willen we toeristen verleiden meer richting IJsseldelta te gaan, weg van de bossen om daar de druk wat te verminderen."
Molens als levend erfgoed
Ramon Kroes, een van de lokale gidsen in het project, heeft een bijzondere band met de molens waarover hij vertelt. "Ik begon al op mijn twaalfde als hulpje bij de molen," vertelt hij. "Inmiddels ben ik 22 jaar en het is nog steeds mijn lust en mijn leven." Vier jaar geleden, toen hij zijn diploma haalde, was hij de jongste molenaar van Nederland.
Zijn vrienden in Vaassen zijn inmiddels gewend aan zijn bijzondere hobby. "Als zij gaan voetballen, ga ik naar Daams' molen," zegt hij lachend. In het dagelijks leven werkt Kroes als werkvoorbereider elektrotechniek bij een bedrijf in Apeldoorn, maar op de fietsroute krijgt hij een andere rol: die van lokale gids die zijn liefde voor de streek met bezoekers deelt.
"Als ik de Cannenburch zie, word ik blij," vertelt hij. "Dan weet ik: dat is mijn Vaassen, dat is thuiskomen, hier liggen mijn wortels, hier hoor ik." Het is precies dat gevoel van authenticiteit en persoonlijke verbinding dat het project wil overbrengen op bezoekers.
Fietsroute met augmented reality
De technische realisatie van het project ligt in handen van iGlow. Projectleider Paul van der Ham heeft een hele kluif aan het combineren van verschillende technologieën om de belevenis voor bezoekers zo rijk mogelijk te maken.
"We combineren podwalk-technologie met augmented reality," legt Van der Ham uit. "Daardoor ontstaat een ervaring waarbij virtuele en echte werkelijkheid elkaar ontmoeten. Een verdwenen molen kunnen we bijvoorbeeld virtueel 'terugplaatsen' op de plek waar die ooit stond. De bezoeker ziet die dan op het scherm van zijn smartphone en kan er zelfs omheen of lopen of mee op de foto."
Deze vorm van toegepaste technologie is in de gamewereld al langer gemeengoed, maar in het toerisme nog relatief nieuw. Van der Ham voorziet dat dit slechts het begin is van een bredere ontwikkeling. "We staan met die techniek nog maar aan het begin. Het wordt in de toekomst nog veel echter en indrukwekkender."
"Het is een megaklus," beaamt Jeths. "Maar het resultaat mag er zijn. We voegen echt iets toe aan de toeristische ervaring in onze regio."
Hoe het in de praktijk werkt
De routes worden ontsloten via een native webapplicatie met de titel 'Rondje van de Molen', te vinden op www.rondjevandemolen.nl. Fietsers kunnen de routes gratis gebruiken, en er is ook een uitklapbare folder/routekaart te krijgen bij alle VVV’s met daarop alle routes en een QR-code die verwijst naar de webapplicatie.
Langs de routes zijn posters of raamstickers te vinden met daarin QR-codes voor extra promotie. Per route zijn er minstens zeven stops met digitale content, en elke route bevat ten minste één augmented reality-ervaring.
"Je kunt de fietsroutes overal starten," benadrukt Jeths. "De verhalen worden circulair verteld, dus er is geen vast begin- of eindpunt." Dit geeft fietsers de vrijheid om de route te beginnen waar het hen het beste uitkomt, zonder dat ze iets van de ervaring missen.
De routes zijn niet alleen bedoeld voor mensen die de volledige 50 kilometer willen fietsen. Door hun modulaire opzet kunnen bezoekers ook delen van de routes rijden of zelfs meerdere routes combineren voor een langer avontuur. "Door routes te verbinden kunnen ze ook in één dag met de auto gereden worden," voegt Jeths toe.
De korte keten: van grond tot mond
Een bijzonder aspect van het project is de aandacht voor de 'korte keten': het proces van lokale voedselproductie tot consumptie. De routes laten bezoekers zien hoe graan wordt verbouwd, gemalen in molens, en verwerkt tot brood, bier of andere producten. Deze directe verbinding tussen producent en consument past perfect bij de groeiende interesse in duurzaam en lokaal geproduceerd voedsel.
"Door de verbinding met korte keten ondernemers voegen we een extra belevings- en informatielaag toe," legt Jeths uit. "We laten zien waar het graan wordt geteeld, hoe het wordt gemalen en welke producten er uiteindelijk van gemaakt worden. Tevens vertellen we over de plaats van de graanteelt in het landschap op de rand van de Veluwe."
Langs de routes kunnen fietsers tijdens openingstijden bij verschillende locaties de streekproducten proeven waarover wordt verteld. Van ambachtelijk brood bij bakkerij Schuld in Elburg tot lokaal gebrouwen gagelbier bij Landgoed Beekzicht in Voorst.
"Duurzaamheid en gezond leven gaan terug op oeroude principes," benadrukt Jeths. "Denk aan de Oudhollandse molen die met een waterrad het koren maalt, waarvan de lokale bakker brood bakt. Op de Noord-Veluwe is dat nog volop te zien en worden deze ambachten nog beoefend. Dit is meer dan nostalgie, want steeds meer mensen gaan lokaal produceren en zoeken naar oplossingen om energie lokaal op te wekken."
"Duurzaamheid en gezond leven gaan terug op oeroude principes"
Duurzame energie
Het project verbindt verleden, heden en toekomst op een unieke manier. De historische molens, waarvan sommige al eeuwen in het landschap staan, worden met moderne technologie in een nieuw perspectief geplaatst. Tegelijkertijd wordt getoond hoe de principes achter deze eeuwenoude machines - duurzame energieopwekking en lokale voedselproductie - opnieuw relevant zijn in onze tijd.
"Als verhalende invalshoek kiezen we voor lokaal geproduceerd voedsel in de korte keten, gemaakt met natuurlijke energiebronnen," vertelt Jeths. "De vraag die steeds centraal staat: hoe kunnen oeroude principes van energieopwekking en natuurlijke producten ons helpen bij gezond leven en de energietransitie?"
Deze benadering maakt het project meer dan alleen een toeristisch product; het is ook een reflectie op actuele maatschappelijke thema's rond duurzaamheid, lokale economie en cultureel erfgoed.
"Molens draaien al eeuwenlang op wind- en waterkracht," merkt Jeths op. "Ze zijn een perfect symbool voor hoe we vooruit kunnen komen door te leren van het verleden."
Praktische details en doelgroepen
'Rondje van de Molen' richt zich primair op Nederlandse 50-plussers die één of meer dagen naar de Veluwe komen. "De doelgroep die past bij het gebied en die tijdens een bezoek meer kennis en beleving van molens wil, is te vinden bij de rust-, inzicht- en verbindingzoekers," legt Jeths uit, refererend naar de leefstijlsegmentatie die in de toeristische sector wordt gebruikt.
Deze bezoekers houden van authentieke ervaringen, willen graag nieuwe dingen leren en genieten van erfgoed en historie. Ze zijn op zoek naar rust en ontspanning, maar ook naar verdieping en betekenisvolle ervaringen.
Voor een optimale beleving is het aan te raden een koptelefoon mee te nemen voor het beluisteren van audiofragmenten. Ook is een smartphone met voldoende batterijcapaciteit essentieel, aangezien de digitale content onderweg wordt gestreamd. Voor de augmented reality-ervaringen is een smartphone van na 2020 nodig.
Technische innovatie
Paul van der Ham van iGlow is bijzonder trots op de technische aspecten van het project. "Een van de meest uitdagende onderdelen was het creëren van de augmented reality-ervaringen," vertelt hij. "We moesten 3D-modellen maken van verdwenen molens, gebaseerd op historische beschrijvingen en afbeeldingen. Vervolgens moesten we deze modellen precies positioneren op de juiste geografische locaties."
Een andere uitdaging was het maken van de introductievideo's waarin de lokale gidsen verschijnen. "We wilden authentieke verhalen vastleggen, geen ingestudeerde teksten," legt Van der Ham uit. "Dat betekende dat we veel tijd hebben gestoken in het voorbereiden van de opnames en het creëren van een ontspannen sfeer waarin de gidsen hun persoonlijke verhalen konden delen."
De webapplicatie die alle content ontsluit, moest zowel gebruiksvriendelijk als technisch robuust zijn. "Voor de app werken we samen met onze collega’s van Tapart, die gespecialiseerd zijn in een optimale webervaring," vertelt Van der Ham.
Het resultaat is een technisch hoogstandje dat volgens Van der Ham pas het begin is van wat mogelijk is. "In de toekomst kunnen we denken aan nog meer immersieve ervaringen, zoals virtual reality of interactieve elementen waarbij bezoekers keuzes kunnen maken die het verloop van het verhaal beïnvloeden."
Feestelijke lancering in Heerde
Op vrijdag 9 mei 2025 vond de officiële lancering van 'Rondje van de Molen' plaats bij eetwinkel Jobse & Jobse in Heerde, gevestigd in een historische watermolen. Zo'n 40 mensen waren aanwezig bij deze feestelijke gelegenheid, waaronder wethouders van alle zes betrokken gemeenten, de lokale gidsen en vertegenwoordigers van de financiële partners.
Erica Hottinga van Visit Heerde, één van de initiatiefnemers, opende het evenement: "Rondje van de Molen is het resultaat van tweeënhalf jaar intensieve samenwerking tussen gemeenten, gastheerschappen, molenaars, bakkers, telers en vele vrijwilligers die allemaal een prettige klap van de molen hebben gekregen. Het was een creatief proces waarbij we verhalen hebben verzameld en digitaal toegankelijk hebben gemaakt."
Hottinga benadrukte het vernieuwende karakter van het project: "Wat kunnen wij goed als gastheerschappen? Dat is fietsroutes maken. En wij wisten ook heus wel waar al die molens zijn. Maar dan werd het weer de zoveelste fietsroute over monumenten. En dat wilden we niet. We wilden toch wel dat het iets bijzonders werd. Een uitdaging was dat molens vaak gesloten zijn door gebrek aan vrijwilligers of omdat het windstil is. Met deze digitale routes kun je de molens nu elke dag beleven."
René Zweers, bestuurslid van de Veluwe Alliantie, sprak over de bredere betekenis van het project: "Dit is een prachtig voorbeeld van edutainment – je leert op een moment dat je je ontspant. Het sluit perfect aan bij waar de Veluwe Alliantie voor staat: de natuur en recreatie in balans houden. Het Veluwe massief staat onder druk. We willen natuurlijk wel die bezoekers graag hebben, maar we willen ze ook graag verdelen. Met dit project gebruiken we juist de flanken van de Veluwe, de gouden randen zoals we dat noemen, en maken we het gevoel van de Veluwe voor bezoekers toch weer een stukje groter."
"Dit is een prachtig voorbeeld van edutainment – je leert op een moment dat je je ontspant."
Beerd Flier, wethouder van Oldebroek met portefeuille Duurzaamheid, zag parallellen tussen de eeuwenoude molens en hedendaagse duurzaamheidsvraagstukken: "Wat ik bijzonder vind is dat we verschillende typen molens hebben die allemaal gebruik maken van de kracht van de natuur. Op die manier wekken we duurzame energie op, maken we producten of doen we iets met de indeling van ons landschap. Dat verbindt het verleden met de uitdagingen van vandaag."
Paul van der Ham van iGlow demonstreerde tijdens de lancering live de werking van de augmented reality-functie. "Met deze technologie kunnen we molens die op privéterrein staan of verdwenen zijn toch toegankelijk maken voor bezoekers," legde hij uit. "Je kunt een verdwenen molen virtueel 'terugplaatsen' op zijn historische locatie, er omheen lopen en zelfs naar binnen kijken. Dit is maar het begin van wat mogelijk is met deze technologie in toeristische toepassingen."
Het evenement werd afgesloten met een symbolische openingshandeling waarbij de vier routes gelijktijdig werden 'geopend' door het luiden van fietsbellen met een molenmotief. De timing van de lancering, een dag voor de Nationale Molendagen, was bewust gekozen zodat geïnteresseerden direct het weekend erna de molens van binnen konden bekijken.
Nieuwe vorm van erfgoedbeleving
Met 'Rondje van de Molen' slaat de Noord-Veluwe een nieuwe weg in als het gaat om het ontsluiten en beleven van cultureel erfgoed. Door innovatieve technologie te combineren met authentieke verhalen en ervaringen, wordt een brug geslagen tussen verleden en heden, tussen traditie en innovatie.
"Dit is toerisme zoals je dat in Nederland nog weinig ziet," concludeert Jeths. "We bieden bezoekers niet alleen een mooie fietstocht, maar een complete belevenis die alle zintuigen aanspreekt en blijvende herinneringen creëert."
Voor Paul van der Ham van iGlow vertegenwoordigt het project een belangrijke stap in de ontwikkeling van digitale erfgoedbeleving. "We staan aan het begin van een ontwikkeling waarbij de grens tussen fysieke en digitale ervaringen steeds meer vervaagt," voorspelt hij. "Projecten zoals 'Rondje van de Molen' laten zien hoe technologie niet ten koste hoeft te gaan van authenticiteit, maar deze juist kan versterken."
Sinds 9 mei 2025 kunnen bezoekers zelf ervaren hoe het verleden tot leven komt op de fietsroutes van de Noord-Veluwe. Met een smartphone in de hand en een koptelefoon op het hoofd worden ze meegevoerd in verhalen van wind, water, graan en ambacht - verhalen die dankzij moderne technologie een nieuwe dimensie krijgen in het oude molenlandschap.
Bekijk of fiets de routes van Rondje van de Molen via deze link op je smartphone.
Misschien ook interessant
Hanzesteden decor voor AR-beleving
Bezoeker is reporter in nieuw oorlogsmuseum
Illusietechniek dompelt museumbezoeker onder in andere wereld